Patron Naszej Szkoły

         

 

KOŚCIUSZKO TADEUSZ BONAWENTURA (1746-1817), generał, Najwyższy Naczelnik Sił Zbrojnych Nar. powstania 1794; 1765-69 w Szkole Rycerskiej w Warszawie; 1776-83 uczestnik wojny o niepodległość Stanów Zjedn., jako pułkownik inżynier odznaczył się m.in. przy oblężeniu Saratogi (1777), obwarowaniu West Point (1778-80), oblężeniu Ninety Six (1781); po wojnie awansowany do stopnia generała (1783); 1784 wrócił do kraju; 1789 powołany do armii pol. w stopniu generała majora; w wojnie pol.-ros. 1792 m.in. przyczynił się do zwycięstwa pod Zieleńcami i odznaczył jako dowódca pod Dubienką (awansowany na generała lejtnanta); po kapitulacji Stanisława Augusta Poniatowskiego protestował, podał się do dymisji i emigrował do Saksonii, gdzie uczestniczył w przygotowaniach do powstania, zabiegał o pomoc Francji (1793); 24 III 1794 rozpoczął w Krakowie, jako Najwyższy Naczelnik z władzą dyktatorską, powstanie przeciw Rosji (powstanie kościuszkowskie); szansę powodzenia widział w walce całego narodu, także uwolnionych od pańszczyzny chłopów (Uniwersał połaniecki, uniwersały kościuszkowskie); wprowadził współdziałanie broni, wojsk regularnych z oddziałami improwizowanymi (pospolite ruszenie), z powodzeniem stosował nowatorskie fortyfikacje polowe; rozbił oddziały ros. pod Racławicami; największym sukcesem była obrona Warszawy (lipiec-wrzesień); ciężko ranny pod Maciejowicami, wzięty do niewoli i więziony (do 1796) w Twierdzy Petropawłowskiej w Petersburgu; wyjechał do Stanów Zjedn., a od poł. 1798 przebywał we Francji, wspierał tworzenie Legionów Pol., przystąpił do Tow. Republikanów Pol.; nie ufając Napoleonowi I, odmówił współpracy; podobnie nie chciał współpracować z Aleksandrem I, gdy ten nie przyjął warunków odbudowania Polski na zasadach republ. (1815); zmarł w Solurze (Szwajcaria); 1819 jego zwłoki złożono na Wawelu; 1820-23 usypano kopiec jego imienia pod Krakowem. Postać Kościuszki obrosła legendą i stała się przedmiotem kultu w Polsce i w Stanach Zjedn. (Fundacja Kościuszkowska); także w innych krajach tworzono jego pomniki, portrety; jest bohaterem dzieł lit. i sztuk teatralnych.

A.M. SKAŁKOWSKI Kościuszko w świetle nowszych badań, Poznań 1924;B. SZYNDLER Tadeusz Kościuszko 1746-1817, Warszawa 1991.